Konto socjalne – co to jest i jak działa?

Pomoc socjalna jest skierowana do grupy osób ubogich oraz pokrzywdzonych przez los — np. ze względu na swoją niepełnosprawność. Obecnie korzystają z niej również rodzice dzieci, którzy mogą pobierać np. świadczenie 800+. Te środki nie podlegają zajęciu komorniczemu. Mimo to można mieć utrudniony dostęp do korzystania z nich, kiedy całe konto zostanie zablokowane. Aby do tego nie doszło, powstał produkt bankowy, jakim jest konto socjalne.

Czym jest konto socjalne?

Konto socjalne to niestandardowy rachunek, który mogą założyć jedynie osoby otrzymujące świadczenia socjalne. Co ważne, nie podlega ono zajęciu komorniczemu, nie może też zostać zablokowane przez prokuraturę. Dzięki temu, nawet jeśli będzie toczyło się przeciwko Tobie postępowanie egzekucyjne, nie utracisz dostępu do środków przysługujących Ci z tytułu świadczeń (np. 800+ czy renty socjalnej).

Jeżeli będziesz miał tytuł prawny do otworzenia rachunku, bank umożliwi Ci skorzystanie z takiej usługi. Trzeba jednak pamiętać, że takie konto znacznie różni się od standardowego. Nie tylko nie podlega zajęciu komorniczemu. Stawia również ograniczenia przed użytkownikiem: dotyczą one tego, że na rachunek można przelewać tylko środki ze świadczeń socjalnych. Nie możesz więc ulokować tam swoich oszczędności, wpływów z pracy czy z innych źródeł.

WAŻNE: środki ze świadczeń socjalnych nie podlegają zajęciu komorniczemu nawet na standardowym koncie. Mogą one zostać jednak na nim zablokowane. Aby odzyskać do nich dostęp, trzeba będzie złożyć stosowny wniosek. Procedura może potrwać, co dla wielu osób mogłoby się wiązać z tym, że zostaną bez środków do życia dla siebie i dla swojej rodziny.

Geneza konta socjalnego

Konto socjalne nie jest usługą bankową dostępną na rynku od zawsze. Pojawiła się kilka lat temu, w odpowiedzi na aktualne potrzeby. Motywacją do tego była sytuacja rodziców, którzy wpadli w długi, a jednocześnie stali się beneficjentami programu 800+ (wtedy jeszcze 500+). Mimo że otrzymywali świadczenie, nie mieli dostępu do pieniędzy, ponieważ były one zablokowane na zajętym koncie.

Powstanie konta socjalnego sprawiło, że ten problem przestał być tak dotkliwy. Osoby kwalifikujące się do wsparcia socjalnego z różnych przyczyn mogą mieć dzisiaj pewność, że otrzymane wsparcie (najczęściej z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej) rzeczywiście zostanie do nich dostarczone i będą mogli nim swobodnie dysponować. Kilka lat temu środki, choć nie podlegały zajęciu, mogły być po prostu zamrażane na koncie. W konsekwencji ich bieżące wydawanie było utrudnione i wymagało sporej fatygi ze strony tych, którym były przelewane.

Poinformowanie komornika o założeniu konta socjalnego

Wiele osób, rozważających założenie konta socjalnego (inaczej nazywanego też rodzinnym lub np. antykomorniczym), zastanawia się nad poinformowaniem komornika o tym, że podejmuje decyzję o utworzeniu takiego rachunku. Nie jest to konieczne. Osoba zajmująca się egzekucją należności i tak zostanie o tym zawiadomiona przez bank.

Komornicy i podmioty z sektora finansowego współpracują ze sobą w tym zakresie. Wykorzystują przy tym system OGNIVO. Jest to narzędzie, które umożliwia szybką i bezpieczną wymianę informacji pomiędzy różnymi bankami, a także między bankami a podmiotami uprawnionymi do pozyskiwania informacji o klientach podmiotów (czyli właśnie m.in. komornikami).

Podsumowując: nie musisz informować komornika o otworzeniu rachunku socjalnego, ale i tak otrzyma on od banku informację o zrealizowaniu takiego kroku. Mimo to nie będzie miał prawa ani do zajęcia samego konta, ani znajdujących się na nim środków.

Uzasadnienie możliwości założenia konta socjalnego

Idea istnienia konta antykomorniczego ma swoich zwolenników i przeciwników. Jedni uważają, że to dobre rozwiązanie dla osób w trudnej sytuacji życiowej i finansowej. Inni, że to narzędzie zbędne — w końcu środki pochodzące ze świadczeń socjalnych i tak nie podlegają zajęciu.

Która grupa ma rację? Czy możliwość założenia konta socjalnego to opcja, z której warto skorzystać? Eksperci przychylają się raczej do tego, że jest to narzędzia zapewniające bezpieczeństwo, stały dostęp do należnych środków i ochronę bez zbędnych formalności.

Gdyby konto antykomornicze nie było potrzebne, nie pojawiłoby się zapotrzebowanie na nie na rynku. Sytuacja zadłużonych osób, mających jednocześnie uprawnienia do różnego rodzaju świadczeń socjalnych, pokazała jednak, że w praktyce uzasadnienie stworzenia takiego produktu bankowego rzeczywiście istnieje.

Na standardowym koncie pieniądze ze świadczeń socjalnych rzeczywiście nie mogą być zajęte. Mogą jednak zostać automatycznie zablokowane wraz z egzekucją na koncie. W przypadku rachunku socjalnego nie będzie to możliwe. Będziesz mógł mieć dostęp do środków, kiedy chcesz i bez formalności, których wymaga np. odblokowanie zajętych kwot.

Kto może założyć konto socjalne?

Konto socjalne może założyć każda osoba, która pobiera co najmniej jedno świadczenie socjalne. Najczęściej na ten krok decydują się rodzice pobierający świadczenie wychowawcze, osoby bezrobotne, emeryci, a także osoby niepełnosprawne, które są zadłużone, wobec których toczy się postępowanie komornicze lub te, które obawiają się, że w przyszłości zostanie ono przeciwko nim wytoczone.

Na założenie tego rodzaju rachunku decyduje się często jeszcze jedna grupa — właściciele jednoosobowych działalności gospodarczych. Wynika to z przyjętej praktyki podatkowej i obowiązującego orzecznictwa. Zgodnie z nim prokuratura może zablokować konta właściciela firmy już na etapie podejrzenia tego, że doszło do nieprawidłowości. Mając konto socjalne, chronisz się przed utratą dostępu do wszystkich środków, do której doszłoby, gdyby były one zgromadzone na standardowym koncie.

Jeśli nie masz długów, również możesz założyć konto socjalne. Pamiętaj jednak, że nie będziesz mógł na nie przelewać środków z każdego źródła, a jedynie z otrzymywanych świadczeń. W standardowym przypadku lepiej sprawdzi się więc zwykły rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy. Będziesz mógł na nim przyjmować środki z różnych źródeł czy wpłacić tam swoje oszczędności.

Kto nie może założyć konta socjalnego?

Konta socjalnego nie może założyć osoba, która nie pobiera co najmniej jednego świadczenia socjalnego. Aby otworzyć tego typu rachunek, musisz w banku przedstawić dokument potwierdzający, że jesteś beneficjentem określonego programu wsparcia. Jeżeli nie będziesz mógł tego zrobić, podmiot nie będzie miał podstawy prawnej do tego, aby otworzyć dla Ciebie rachunek.

Jakie środki mogą wpływać na konto socjalne?

Na konto socjalne nie mogą wpływać środki z każdego źródła, a jedynie ze ściśle określonych. To wynika oczywiście ze specyfiki tego produktu bankowego. Na konto socjalne mogą być zatem przelewane pieniądze pochodzące z takich źródeł jak:

• 800+ (świadczenie wychowawcze jeszcze do niedawno było określane jako 500+ — zmiana nazwy została spowodowana podniesieniem kwoty wsparcia);
• świadczenia z pomocy społecznej — są to różnego rodzaju zasiłki (np. stałe, okresowe, celowe) czy np. świadczenie integracyjne;
• dodatki pielęgnacyjne — otrzymują je osoby całkowicie niezdolne do pracy i te, które ukończą 75. rok życia;
• środki pochodzące z dodatków rodzinnych — przysługują np. za urodzenie dziecka czy np. z tytułu sprawowania samodzielnej opieki nad pociechą;
• zastępcze alimenty — są wypłacane, kiedy egzekwowanie środków od osoby zobowiązanej do ich wypłacania nie jest możliwe.

Katalog źródeł wpływów na konto socjalne ma otwarty charakter. To oznacza, że jeśli w przyszłości pojawią się ewentualnie nowe formy wsparcia, dodatkowe świadczenia, one również będą mogły być przekazywane właśnie na ten rachunek.

WAŻNE: jeśli utracisz prawo do pobierania świadczeń socjalnych, nie musisz automatycznie zamykać rachunku. Nadal będziesz mógł korzystać ze środków, które zostały na nim wcześniej zgromadzone.

Jakie wpływy nie mogą być przyjmowane na koncie socjalnym?

Katalog wpływów, które mogą być przyjmowane na konto socjalne, jest szeroki, ale i ograniczony. Istnieją źródła, z których nie mogą pochodzić pieniądze przekazywane na rachunek tego typu. Nie można na niego przelewać środków pochodzących z:

• wynagrodzenia pobieranego z tytułu pracy (niezależnie od jego wysokości) — pamiętaj przy tym, że obecnie zajęciu komorniczemu nie może podlegać kwota minimalnego wynagrodzenia, więc na zwykłym rachunku te środki nie powinny zostać przejęte w egzekucji. W 2024 roku wolne od zajęcia jest 3181,50 zł;
• alimenty — choć są wolne od zajęcia, również nie mogą być przekazywane na rachunek socjalny. Wpływy na to konto mogą pochodzić jedynie z rachunków takich grup jak np. MOPS czy GOPS (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej).

Czy może się okazać tego, że mimo ogólnego ograniczenia pieniądze z tych tytułów zostaną przelane na konto bankowe? Nie będzie to możliwe ze względu na to, że konta rachunków inne niż zadeklarowane przez klienta i zaakceptowane przez bank nie mają możliwości zrealizowania przelewu.

Banki oferujące możliwość założenia konta socjalnego

Większość banków komercyjnych nie oferuje już klientom możliwości założenia konta socjalnego. Wynika to przede wszystkim z tego, że się im to po prostu nie opłaca. Jeżeli kilka lat temu klient otworzył tam rachunek, najpewniej będzie mógł z niego korzystać jeszcze przez kilka lat. Jeśli jednak chcesz otworzyć tego typu rachunek dzisiaj, musisz liczyć się z ograniczeniami dotyczącymi oferty. Konta antykomorniczego nie otworzysz w takich bankach jak mBank, ING Bank Śląski, Bank PKO BP czy np. VELO Bank.

Gdzie zatem można otworzyć tego typu rachunek? Ten produkt nadal mają w swojej ofercie obecnie przede wszystkim banki spółdzielcze. Aby znaleźć taki, który rzeczywiście to oferuje, najlepiej odwiedzić placówkę znajdującą się w okolicy i porozmawiać z ich pracownikami. Zaproponują oni produkty, które są aktywne.

Czy za prowadzenie konta socjalnego się płaci? Analiza kosztów w 2024 roku

Założenie konta socjalnego co do zasady jest darmowe — podobnie jak jego prowadzenia. To jednak nie oznacza, że będąc właścicielem takiego rachunku, na pewno nie będziesz ponosił żadnych wydatków. Bank może Cię obciążyć kosztami za korzystanie z usług powiązanych z Twoim rachunkiem.

Najczęściej do konta tego typu jest wydawana darmowa karta płatnicza. Podmioty dają też klientom możliwość korzystania za darmo z wypłat środków z bankomatów. To spora oszczędność, bo standardowo za te usługi niekiedy trzeba płacić (od kilku do kilkudziesięciu złotych miesięcznie lub nawet więcej). Właściciele rachunków bardzo często są zobowiązani do spełniania określonych limitów, umożliwiających zwolnienie z opłat.

Czy warto założyć konto socjalne?

W niektórych przypadkach warto założyć konto socjalne. Jeżeli pobierasz świadczenia i toczy się przeciwko Tobie postępowanie komornicze lub istnieje ryzyko, że zostanie zainicjowane w przyszłości, może to być dla Ciebie dobra opcja. Pozwoli Ci zabezpieczyć część środków przed ich zablokowaniem. Dzięki temu uchronisz się przed tym, że z dnia na dzień utracisz dostęp do pieniędzy potrzebnych np. do zaspokojenia podstawowych potrzeb Twojej rodziny.

Jak krok po kroku założyć konto socjalne?

Założenie konta socjalnego nie jest trudne i nie powinno Ci sprawić problemów. Aby otworzyć rachunek, musisz krok po kroku wykonać poniższe czynności.

1. Znajdź bank, w którym będziesz mógł założyć konto. W tym celu najlepiej sprawdzić oferty podmiotów spółdzielczych działających w okolicy.
2. Uzyskaj zaświadczenie z co najmniej jednej instytucji, z której pobierasz świadczenia socjalne. Powinno zawierać numery konta, z których będą przelewane środki. Warto już na tym etapie zgromadzić zaświadczenia z każdej instytucji. Z czasem też możesz je dostarczyć, ale im szybciej to zrobisz, tym szybciej będziesz miał to z głowy.
3. Udaj się do placówki banku, aby wypełnić wniosek, podpisać umowę i otworzyć rachunek. W niektórych podmiotach możesz zrealizować procedurę online. Wtedy wystarczy mieć przy sobie dowód osobisty do weryfikacji danych (nie zapomnij mieć ze sobą dowodu, wybierając się też do banku!).
4. Poinformuj instytucję wypłacającą świadczenie/świadczenia o zmianie rachunku.

Procedura założenia konta nie jest ani trudna, ani długa. Wystarczy wybrać bank, uzupełnić formalności i zacząć korzystać z nowego rachunku, a także wszystkich funkcji, które on zapewnia (nie tylko odbieranie przelewanych środków, ale też np. płatności kartą).

Konto socjalne to nie zawsze dobry i możliwy wybór — jak znaleźć dla niego alternatywę?

Nie zawsze można założyć konto socjalne, które będzie wolne od zajęć komorniczych. Jeśli nie pobiera się żadnego świadczenia, nie jest to możliwe. W takiej sytuacji alternatywą jest standardowe konto osobiste — rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy. Możesz go założyć praktycznie w każdym banku działającym na rynku. Trzeba się przy tym liczyć z możliwością zajęcia komorniczego. Pieniądze np. z wypłaty są jednak częściowo zwolnione od zajęcia, więc będą mogły zostać odblokowane. Ty nie będziesz musiał się wtedy zmagać z restrykcyjnymi ograniczeniami dotyczącymi nawet tego, z jakich źródeł mogą pochodzić pieniądze przelewane na konto.

Czym się kierować przy wyborze konta? Co zrobić, aby wybrać dla siebie najlepszą ofertę?

Jeżeli zdecydujesz się założyć standardowy rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, skorzystaj z internetowej porównywarki kont osobistych. Znajdziesz w niej zestawienie najważniejszych informacji dotyczących produktów dostępnych na rynku. Będziesz mógł porównać ich najważniejsze cechy, czyli przede wszystkim:

• koszt założenia konta,
• koszt prowadzenia konta,
• wydatki związane z korzystaniem z karty,
• wydatki za wypłaty środków z bankomatów krajowych i zagranicznych.

Warto też zwrócić uwagę na dodatkowe bonusy i benefity dla nowych użytkowników. Dzięki nim możesz zyskać np. premię za założenie konta czy polecanie banku znajomym.