Konto socjalne – co to jest i jak działa?

Nie wszystkie pieniądze trafiające na rachunek bankowy są traktowane „na równi”, jeżeli chodzi o ewentualną egzekucję z konta. Świadczenia socjalne typu 800+, dodatki rodzinne, 13 i 14 emerytura ustawowo są chronione przed zajęciem komorniczym. Jednak, jeżeli wpływają na zwykłe konto, mogą zostać zablokowane przez bank do czasu wyjaśnienia sprawy z komornikiem. Rozwiązaniem jest konto socjalne, które odseparowuje te środki i pozwala korzystać z nich bez przeszkód.

Co to jest konto socjalne i na czym polega?

Konto socjalne to specjalny rachunek bankowy do przyjmowania wpłat z tytułu różnego rodzaju świadczeń i zasiłków socjalnych. Według przepisów niektóre z tych form wsparcia są wyłączone z egzekucji. Oznacza to, że komornik ani inny organ egzekucyjny (ZUS, US, Urząd Miasta) nie ma prawa zająć tych świadczeń.

Część dodatków, zasiłków i innych świadczeń z mocy prawa musi być przekazywana na rachunek bankowy. Jeżeli wpływają na „zwykłe” konto bankowe, może pojawić się problem, gdyż świadczenie „miesza” się z innymi środkami na rachunku i bank nie jest w stanie jednoznacznie wskazać, które kwoty są objęte ochroną przed egzekucją. Zdarza się wtedy, że instytucja finansowa blokuje na rachunku środki z 800+ lub innego świadczenia.

Spróbuj tego: Jeżeli bank zablokuje Ci świadczenie, które nie podlega egzekucji, jak najszybciej skontaktuj się z komornikiem (lub organem, który zlecił egzekucję) i wyjaśnij sytuację. Komornik poprosi Cię o złożenie wniosku o ograniczenie egzekucji z rachunku bankowego o kwotę pochodzącą ze świadczenia. Następnie powiadomi o tym bank, który odblokuje środki.

To rozwiązanie doraźne. Nie jest idealne, ponieważ procedury u komornika i w banku mogą trwać, a środki ze świadczeń socjalnych często są potrzebne natychmiast po wpływie. 

Prostsze jest założenie rachunku socjalnego. Konta socjalne to specjalne rachunki do przyjmowania pieniędzy pochodzących ze źródeł niepodlegających egzekucji.

Czym charakteryzuje się konto socjalne?

Konta socjalne zostały wprowadzone w 2016 r., aby odseparować środki, których nie może zająć komornik lub inny organ od środków podlegających zajęciom. To ułatwienie i dla dłużników, i dla banków, i dla organów egzekucyjnych.

Ty, jako osoba objęta ewentualnym postępowaniem egzekucyjnym, nie musisz się obawiać, że bank zablokuje Ci np. 800+ lub świadczenie z MOPS i zostaniesz bez środków do czasu zdjęcia blokady. A komornik i instytucja finansowa nie tracą czasu na wyjaśnianie sprawy.  

Cechy rachunków socjalnych:

• ochrona przed zajęciem – konto socjalne jest wolne od zajęć komorniczych i innych,
• ograniczona dostępność – otwierane są wyłącznie osobom, które udokumentują, że mają przyznane co najmniej jedno świadczenie, które nie podlega zajęciu,
• brak możliwości przekazywania innych wpływów – na rachunek socjalny przyjmowane są wyłącznie wpłaty z zasiłków,  świadczeń i dodatków ustawowo wyłączonych spod egzekucji.

Uwaga! Konto socjalne i rachunek rodzinny to jest to samo. Pierwsze to potoczna nazwa, natomiast druga – ustawowa i pod taką nazwą tego rodzaju konta funkcjonują w ofertach bankowych.

Z konta rodzinnego możesz korzystać w taki sam sposób jak ze zwykłego. Tzn. możesz wykonywać z niego przelewy na dowolne numery kont, płacić w sklepach kartą przypisaną do konta i wypłacać pieniądze w bankomacie. Jedyna różnica dotyczy źródeł przelewu – na konta socjalne przyjmowane są wyłącznie wpłaty od ściśle określonych instytucji i z konkretnych tytułów.

Jakie świadczenia mogą wpływać na konto socjalne?

Katalog świadczeń, które przyjmowane są na rachunki rodzinne,jest ściśle określony w kilkunastu ustawach. My skupimy się na najczęściej pobieranych świadczeniach.

Na konta socjalne przyjmowane są:

•  świadczenia wychowawcze (czyli 800+),
•  świadczenia Dobry start (przyznawane pod koniec wakacji na wyprawkę szkolną),
• świadczenia w ramach programu Aktywny rodzic,
•  dodatki rodzinne (np. z tytułu urodzenia dziecka),
•  zasiłki i dodatki z pomocy społecznej,
• dodatkowe świadczenia pieniężne dla emerytów i rencistów (tzw. 13 i 14 emerytura), 
•  zasiłki dla opiekunów,
•  dodatek węglowy i elektryczny,
•  bon energetyczny,
• świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów (potocznie mówi się na to alimenty z Funduszu Alimentacyjnego).

Uwaga: Na konto socjalne nie mogą wpływać alimenty, jeżeli są przekazywane przez osobę zobowiązaną do ich zapłaty – np. drugiego rodzica dziecka. 

Oczywiście nie masz obowiązku przyjmowania wymienionych świadczeń na rachunek socjalny, to alternatywa, a nie konieczność. Stworzono ją z myślą o osobach objętych egzekucją, aby nie blokować im dostępu do pieniędzy, które ustawowo nie powinny być zablokowane. 

Jednocześnie nie istnieje zakaz korzystania z kont socjalnych przez osoby, względem których nie toczą się żadne postępowania egzekucyjne. Jeżeli np. pobierasz 800+ i chcesz je odkładać z myślą o przyszłości dziecka, konto socjalne jest warte przemyślenia. Co prawda nie jest ono oprocentowane, ale za jego prowadzenie też nie są pobierane opłaty. 

Ponadto środki zgromadzone na rachunku rodzinnym nigdy nie stracą swojego socjalnego charakteru. Jeżeli w przyszłości będzie prowadzona wobec Ciebie egzekucja, komornik nie będzie miał prawa zająć pieniędzy na tego typu rachunku.  

Jakie wpływy nie mogą być przyjmowane na rachunku rodzinnym?

Choć rachunek rodzinny zapewnia ochronę przed egzekucją komorniczą, nie oznacza to, że można przyjmować na niego dowolne przelewy. Ochrona dotyczy wyłącznie środków pochodzących z określonych ustawowo źródeł.

Rachunku nie możesz używać do przyjmowania: 

• wynagrodzenia za pracę – niezależnie od tego, czy jest to etat, umowa zlecenie czy o dzieło,
• płatności z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – np. przelewów od klientów, 
• świadczeń podlegających zajęciu – w tym rent i emerytur wypłacanych „standardowym” trybem (tylko 13 i 14 świadczenie w roku są wyjęte spod egzekucji),
• prywatnych przelewów od osób trzecich – pożyczek, darowizn, innych wpłat od znajomych lub rodziny.

Numery rachunków bankowych instytucji wypłacających świadczenie dołączane są do umowy o prowadzenie rachunku. Stąd m.in. bank prowadzący rachunek orientuje się, które wpłaty są rzeczywiście przekazywane przez organ wypłacający dane świadczenie. To dodatkowe zabezpieczenie, które pozwala uniknąć pomyłek przy identyfikowaniu źródeł wpłat.

Konto socjalne gwarantują zatem, że komornik nie zajmie środków na nim zgromadzonych. Jednocześnie na takie konto nie może wpływać Twoje wynagrodzenie i wpłaty innego rodzaju (wpłaty własne dokonywane przez wpłatomat lub w oddziale banku, przelewy z innych kont itp.).

Pamiętaj przy tym, że w przypadku zwykłego konta bankowego obowiązuje kwota wolna od zajęcia egzekucyjnego. W 2025 r. wynosi ona 3 499,50 zł, a w 2026 r. – ze względu na podwyżkę płacy minimalnej – będzie to 3 605,85 zł. Oczywiście środki zgromadzone na rachunku rodzinnym nie wliczają się do kwoty wolnej. 

Gdzie założyć konto socjalne?

Przepisy nie nakładają na banki obowiązku prowadzenia rachunku rodzinnego. Instytucje finansowe mogą je mieć w swojej ofercie, lecz nie muszą. Obecnie żaden duży bank nie prowadzi tego rodzaju rachunku. Przyczyna jest prosta – nie opłaca się im to.

Na mocy art. 52a ust. 1 bank nie może pobierać opłat za:

• otwarcie i prowadzenie konta socjalnego,
•  wydanie i obsługę karty do konta,
• wypłaty z własnych bankomatów.

To sprawia, że rachunki rodzinne są właściwie darmowe, a więc nierentowne dla instytucji finansowych. 

Jednakże mają je w ofercie niektóre banki spółdzielcze np.: 

• SBR Bank,
• BS w Płocku,
• BS w Słomnikach,
• BS w Wieliczce,
• BS w Giżycku,
• BS w Będzinie.

Do założenia rachunku rodzinnego potrzebujesz dowodu osobistego i co najmniej jednego dokumentu z urzędu wypłacającego z decyzją o przyznaniu świadczenia i numerem konta, z którego to świadczenie będzie wypłacane. 

Aby otworzyć konto socjalne, skontaktuj się z wybranym bankiem i dowiedz się, czy konieczna jest Twoja osobista wizyta w oddziale, czy możliwe jest zawarcie umowy online lub przez kuriera. Pamiętaj przy tym, że rachunku rodzinnego nie możesz dzielić wspólnie z inną osobą.

Jak poinformować komornika, że dany rachunek to konto socjalne?

Nie masz obowiązku zawiadamiać komornika, że otworzyłeś konto socjalne i środki zgromadzone na tym rachunku nie mogą zostać zajęte. Bank zrobi to za Ciebie. Organy egzekucyjne i banki komunikują się, wykorzystując system OGNIVO – bazę danych o wszystkich rachunkach prowadzonych przez banki.  Komornicy nie mają prawa prowadzić egzekucji z kont oznaczonych jako rachunki rodzinne.