Śmierć współwłaściciela konta – co zrobić?

Zgłoszenie śmierci właściciela rachunku bankowego możesz dokonać w oddziale, w którym bliska osoba miała konto indywidualne bądź prowadzone wspólnie z kimś innym. Bank może poprosić o akt zgonu właściciela rachunku, dowód tożsamości zmarłego, a także dokumenty potwierdzające prawa do dziedziczenia (np. testamentu, jeśli taki istnieje).

Brak zgłoszenia śmierci właściciela konta banku może prowadzić do różnych problemów takich jak:

• utrata kontroli nad środkami finansowymi,
• ryzyko nadużycia,
• opóźnienia w uregulowaniu spraw spadkowych.

Co w sytuacji, gdy nikt nie zgłosi śmierci właściciela rachunku indywidualnego bądź wspólnego? Wówczas instytucja finansowa może nie zdawać sobie sprawy z tego, że doszło do zgonu. Jest to istotne nie tylko ze względu na administracyjne aspekty, ale także z uwagi na bezpieczeństwo finansów zmarłej osoby, aby uniknąć nieautoryzowanego dostępu do środków należnych jej spadkobiercom.

Śmierć współwłaściciela rachunku – kto ma prawo do środków?

W przypadku konta wspólnego śmierć jednego ze współwłaścicieli nie powoduje automatycznego przejęcia wszystkich środków przez drugiego posiadacza. Zgodnie z aktualnymi zasadami prawa bankowego oraz przepisami o dziedziczeniu współwłaściciel wspólnego rachunku ma prawo do połowy zgromadzonych środków. Może zatem wypłacić swoją część bez konieczności przeprowadzania postępowania spadkowego.

Druga połowa pieniędzy ze wspólnego konta bankowego wchodzi do masy spadkowej i podlega dziedziczeniu zgodnie z przepisami prawa spadkowego lub wolą zmarłego wyrażoną w testamencie. Oznacza to, że pozostałe środki mogą zostać wypłacone dopiero po uzyskaniu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego u notariusza.

Ważne jest to, że rachunek wspólny zostaje zamknięty z chwilą śmierci jednego ze współwłaścicieli. Drugi posiadacz nie może kontynuować korzystania z tego konta. Musi założyć nowy, indywidualny rachunek w tym samym lub innym banku. Przeniesienie własnych środków na nowe konto odbywa się zazwyczaj po dopełnieniu wymaganych formalności.

W praktyce bank może czasowo zablokować dostęp do całości środków do czasu wyjaśnienia sytuacji prawnej. W związku z tym warto jak najszybciej dostarczyć wszystkie wymagane dokumenty. 

Pamiętaj, że każdy bank ma własne procedury dotyczące rozliczania kont wspólnych po śmierci współwłaściciela, ale muszą one być oparte na obowiązującym Prawie bankowym i przepisach spadkowych.

Co dzieje się po śmierci właściciela konta?

Ogólnie przyjmuje się, że umowa rachunku bankowego osoby fizycznej wygasa w momencie śmierci właściciela rachunku. Warto jednak zaznaczyć, że to nie oznacza automatycznego zamknięcia konta bankowego, gdyż bank nie musi zostać powiadomiony o zgonie. W takiej sytuacji instytucja finansowa nadal będzie utrzymywać rachunek, a zgodnie z Prawem bankowym konto pozostanie aktywne przez okres 5 lat, liczony od daty ostatniej operacji.

Jeżeli w tym czasie nikt nie zawiadomi banku o śmierci właściciela rachunku, pracownicy banku przeprowadzą weryfikację. Do tego celu wykorzystują PESEL klienta, który mają w swoich danych. Po śmierci posiadacza rachunku wszystkie procedury postępowania są uregulowane przez Prawo bankowe. W sytuacjach, które nie zostały jasno określone w tych przepisach, stosuje się wytyczne zawarte w regulaminie rachunku bankowego.

Czy bank zabiera pieniądze z konta zmarłego?

Odpowiedź na to pytanie jest zwykle negatywna, chociaż istnieją pewne wyjątki. W przypadku zobowiązań, takich jak karta kredytowa czy debet, bank może automatycznie spłacić ewentualne długi ze środków zgromadzonych na rachunku.

Jeśli jednak zmarły klient nie miał tego rodzaju zobowiązań, bank nie pobiera żadnych opłat za utrzymanie środków na koncie po zamknięciu umowy o prowadzenie rachunku. Rachunek nie jest już aktywny, ale zgromadzone środki pozostają na nim do momentu rozstrzygnięcia postępowania spadkowego. To właśnie dlatego tak ważne jest to, by spadkobiercy dokonali zgłoszenia do banku o śmierci klienta. W przeciwnym razie instytucja wciąż będzie pobierać opłaty i prowizje wynikające z umowy.

Czy instytucja finansowa ma obowiązek poinformować spadkobierców o śmierci właściciela/współwłaściciela rachunku bankowego?

Często bywa tak, że spadkobiercy nie mają pojęcia o tym, że bliski zmarły miał konta w różnych bankach. Nie mają również informacji o posiadaniu przez niego rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej lub rachunków oszczędnościowych czy funduszy inwestycyjnych.

Jak już wspomnieliśmy, bank może nie wiedzieć o śmierci właściciela konta, dlatego trudno wyobrazić sobie sytuację, gdy to instytucja finansowa będzie informować spadkobierców o istniejących rachunkach zmarłego.

Aby uzyskać informacje o posiadanych rachunkach spadkobiercy zmarłego, nie musisz pisać do wszystkich banków działających w Polsce. Narzędzie, którego możesz użyć, by dowiedzieć się, gdzie bliski zmarły miał konta bankowe, jest Centralna Informacja Rachunków Bankowych.

Jak wygląda wypłata pieniędzy z konta zmarłego?

Kiedy posiadacz rachunku umiera, środki zgromadzone na jego koncie bankowym mogą podjąć jedynie ustawowi spadkobiercy lub osoby, które są beneficjentami dyspozycji na wypadek śmierci zapisanych w testamencie. Osoby, którym właściciel konta udzielił pełnomocnictwa, tracą je w momencie jego śmierci.

Ważne: sytuacja wygląda nieco inaczej, gdy prowadzi się konto wspólne. Wówczas bank co do zasady powinien respektować prawo jednego ze współwłaścicieli do wypłaty połowy dostępnych środków.

Pierwszym krokiem do podjęcia pieniędzy z rachunku zmarłego jest dostarczenie zgłoszenia o jego śmierci, które musi zawierać oryginał aktu zgonu. W momencie, gdy bank otrzymuje informację o tym, że posiadacz rachunku zmarł – blokuje konto. Od tego momentu nie można wykonywać na nim żadnych transakcji i korzystać z kart.

Spadkobiercy zmarłego otrzymają dostęp do środków zgromadzonych na jego koncie jedynie po złożeniu w banku odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ich status jako prawnych spadkobierców. Do takich dokumentów zalicza się:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
• akt poświadczenia dziedziczenia.

Dopiero orzeczenie sądu potwierdzające nabycie spadku z klauzulą prawomocności, lub umowny dział spadku u notariusza pozwolą na wypłacenie pieniędzy z konta zmarłego.

Spadkobiercy, posługując się odpowiednimi dokumentami, odwiedzają placówkę bankową w celu dokonania transakcji. Pieniądze zgromadzone na koncie bankowym są traktowane jako składnik dziedziczenia i mogą zostać wypłacone spadkobiercom wskazanym w testamencie lub, w sytuacji braku testamentu, zgodnie z przepisami dziedziczenia ustawowego. W pierwszej kolejności do spadku są powoływane: dzieci i małżonek zmarłego. Jeśli zmarły nie miał dzieci, wówczas dziedziczą małżonek i rodzice, a w przypadku braku małżonka – spadek w całości przypada rodzicom zmarłego. W dalszej kolejności dziedziczy rodzeństwo zmarłego i dziadkowie.

W przypadku braku osób uprawnionych, czyli spadkobierców według przepisów ustawowych, środki zgromadzone na koncie przechodzą na rzecz gminy, w której zmarły miał ostatnie miejsce zamieszkania.

Śmierć właściciela konta a wypłata pieniędzy na pogrzeb

Spadkobiercy mogą wypłacić pieniądze z rachunku bankowego zmarłego, zanim zakończy się postępowanie spadkowe, gdy zostaną spełnione ustalone prawem warunki.

Zgodnie z zapisami art. 55 Prawa Bankowego osoba, która organizuje pogrzeb po śmierci właściciela konta może ubiegać się od banku o wypłatę środków, które pokryją koszty pogrzebu, o ile nie zostały one zabezpieczone zasiłkiem pogrzebowym z ZUS. Warto zaznaczyć, że podjęta kwota nie będzie wchodzić w skład masy spadkowej.

Wypłata środków na koszty pogrzebu odbywa się na wniosek osoby do tego uprawnionej, która przedstawi:

• oryginał aktu zgonu,
• faktury i rachunki na usługi pogrzebowe, których nie udało się pokryć z zasiłku pogrzebowego.

Aby potwierdzić tożsamość wnioskodawcy i to czy jest upoważniony do podjęcia środków z rachunku zamrożonego, pracownik banku poprosi o okazanie dowodu osobistego oraz sprawdzi dane zawarte na rachunkach.

Jak zabezpieczyć środki na wypadek śmierci właściciela rachunku?

Bankowy wkład na wypadek śmierci to określenie używane w kontekście umów zawieranych z bankiem, które mają na celu zabezpieczenie środków zgromadzonych na koncie w przypadku śmierci posiadacza rachunku. Takie umowy zwykle oferują dodatkową ochronę finansową dla spadkobierców lub beneficjentów w sytuacji, gdy właściciel konta bankowego nie żyje.

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci ma na celu zapewnienie wypłaty konkretnej sumy pieniędzy z rachunku w przypadku śmierci klienta. Te środki mogą być przeznaczone na zabezpieczenie bieżących potrzeb finansowych rodziny zmarłego, szczególnie w okresie bezpośrednio po śmierci.

Jednym z częstych powodów, dla których klient decyduje się na złożenie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, jest pragnienie zapewnienia odpowiednich środków na pokrycie kosztów pogrzebu. Posiadacz rachunku wcześniej ustala, kto będzie odpowiedzialny za realizację tej dyspozycji, przekazując określonej osobie prawo do pobrania określonej sumy z banku.

Warto podkreślić, że te środki nie wchodzą w skład spadku po zmarłym. W związku z tym beneficjent ma możliwość pobrania ustalonej kwoty bez konieczności oczekiwania na zakończenie procedur sądowych lub wizyty u notariusza w celu uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Takie rozwiązanie może również służyć podziałowi środków zgromadzonych na koncie pomiędzy większą liczbę osób. Będzie również zabezpieczeniem w przypadku śmierci jednego z rodziców lub jedynego opiekuna nieletnich dzieci czy też śmierci współmałżonka.

Co dzieje się ze zobowiązaniami, gdy posiadacz rachunku bankowego umiera?

Po śmierci posiadacza rachunku bankowego los zobowiązań zazwyczaj zależy od różnych czynników, takich jak rodzaj zobowiązań, umowy zawartej przez zmarłego oraz sytuacja finansowa spadkobierców.

Kredyty i pożyczki

Jeśli zmarły miał kredyty lub pożyczki, bank zazwyczaj bada, czy miał też ubezpieczenie na życie związane z danym zobowiązaniem. W przypadku śmierci kredytobiorcy polisa może pokryć lub zmniejszyć pozostałe zadłużenie. Jeśli nie było ubezpieczenia, zobowiązania mogą być spłacane ze środków zgromadzonych na koncie zmarłego lub, jeśli to nie wystarczy, zostać przeniesione na spadkobierców, zwykle do wysokości sumy spadkowej.

Karty kredytowe

Zobowiązania związane z kartami kredytowymi mogą być spłacane ze środków na koncie zmarłego. W przypadku braku wystarczającej kwoty spadkobiercy mogą być zobowiązani do uregulowania pozostałych długów. Jeśli karta kredytowa była wspólna z inną osobą, ta osoba może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania.

Hipoteki

W przypadku posiadania nieruchomości z hipoteką bank może sprawdzić, czy istnieje ubezpieczenie na życie. Jeśli tak, polisa może pokryć lub zmniejszyć pozostałe zadłużenie hipoteczne. W przeciwnym razie zobowiązania związane z hipoteką mogą przechodzić na spadkobierców, którzy muszą podjąć decyzję dotyczącą dalszej spłaty lub sprzedaży nieruchomości.

Inne zobowiązania finansowe

Inne zobowiązania, takie jak kredyty konsumpcyjne czy raty zakupów na kredyt, mogą być spłacane z pieniędzy zgromadzonych na koncie zmarłego lub przechodzić na spadkobierców.